Η Πολλαπλή Σκλήρυνση ή Σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια ασθένεια που επηρεάζει το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (Κ.Ν.Σ.), το οποίο αποτελείται από τον εγκέφαλο, τον νωτιαίο μυελό και τα οπτικά νεύρα.
Συνηθισμένο παράδειγμα είναι αυτό της καλωδίωσης του ρεύματος σε ένα σπίτι. Με τον ίδιο τρόπο που τα καλώδια μεταφέρουν το ρεύμα που δίνει την δυνατότητα να ανάβουν τα φώτα του σπιτιού, έτσι και το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα μεταδίδει μηνύματα μέσω των νεύρων, από τον εγκέφαλο προς όλο το σώμα, και πίσω. Αυτά τα νευρικά σήματα είναι υπεύθυνα για την κίνηση των άκρων, την χρήση των αισθήσεων, όπως της αφής και της όρασης, και άλλα. Επειδή όμως η Πολλαπλή Σκλήρυνση επιτίθεται στο Κ.Ν.Σ., επηρεάζεται αρκετά ο τρόπος που αλληλεπιδρούμε με τον κόσμο γύρω μας.
Για πόσο καιρό θα έχω Πολλαπλή Σκλήρυνση;
Το να εμφανίσει κανείς Π.Σ. δεν είναι το ίδιο με το να πάθει ένα κρύωμα ή μια ίωση. Η Π.Σ. είναι μια ανίατη πάθηση, η οποία σε ακολουθεί σε όλη σου τη ζωή, και επηρεάζει τους ανθρώπους με ποικίλους τρόπους. Η Π.Σ. είναι μία σοβαρή, χρόνια και προοδευτική πάθηση που μπορεί να διαφέρει αρκετά σε ένταση, από μια ήπια μορφή μέχρι και σε σοβαρές αναπηρίες. Για κάποιους ανθρώπους τα συμπτώματα της Π.Σ. δεν είναι σοβαρά και δεν τους επηρεάζουν αισθητά, και μπορούν να έχουν μια κανονική και παραγωγική ζωή. Από την άλλη, στις πιο βαριές περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να παρέμβουν σε βασικές λειτουργίες του οργανισμού και να κάνουν αρκετά δύσκολη την βάδιση, την κίνηση, την ομιλία, την καθαρή σκέψη ή την αφή. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι υπάρχει μια σειρά από φαρμακευτικές αγωγές, και διάφοροι τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων, που μπορούν να επηρεάσουν την πρόοδο της νόσου και να μειώσουν αρκετά τον αντίκτυπο των συμπτωμάτων στην καθημερινή ζωή των ασθενών.
Πως ακριβώς με επηρεάζει η Πολλαπλή Σκλήρυνση;
Η Πολλαπλή Σκλήρυνση είναι μία αυτοάνοση πάθηση. Άλλοι τύποι αυτοάνοσων παθήσεων είναι η ρευματοειδής αρθρίτιδα, ή ψωρίαση, η νόσος του Crohn, ο διαβήτης τύπου 1 και ο λύκος. Σε όλες αυτές τις παθήσεις, το ανοσοποιητικό σύστημα λανθασμένα επιτίθεται σε κύτταρα και όργανα του ίδιου του οργανισμού. Στην ουσία, τα συνθετικά της λέξης "αυτοάνοσο" δηλώνουν την πρόθεση του ανοσοποιητικού να στραφεί στον εαυτό του.
Ο σκοπός του ανοσοποιητικού συστήματος είναι η άμυνα του οργανισμού από οποιαδήποτε εισβολή ουσιών ή άλλων οργανισμών, που θα είναι επιβλαβείς στην υγεία του οργανισμού. Για παράδειγμα, βοηθά στην αντιμετώπιση οποιαδήποτε μόλυνσης, είτε από βακτήρια είτε από ιούς. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά σε μια τέτοια εισβολή, στέλνει κάποια ειδικά κύτταρα, όπως λεμφοκύτταρα και τα μακροφάγα, τα οποία θα επιτεθούν στον εισβολέα.
Κάτω από κανονικές συνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα δημιουργεί την φλεγμονή για να προστατεύσει τον οργανισμό και να καταπολεμήσει την επίθεση των εξωτερικών αυτών παραγόντων, ουσιών ή οργανισμών. Όμως στην Π.Σ. η φλεγμονή δημιουργείται από το ανοσοποιητικό εναντίον του Κ.Ν.Σ.
Η αυτοάνοση αντίδραση μέσα στο Κ.Ν.Σ. μπορεί να προκαλέσει ρήξη στο φράγμα αίματος-εγκεφάλου, που είναι αυτό το στρώμα κυττάρων που περικλείει τα αιμοφόρα αγγεία, μέσα στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό, που σταματά διάφορες ουσίες και άλλα κύτταρα να περάσουν στο Κ.Ν.Σ. Τέτοιες ρωγμές σε αυτό το φράγμα επιτρέπουν σε κύτταρα του ανοσοποιητικού να εισέλθουν και να προκαλέσουν βλάβες σε νευρικά κύτταρα.
Στην Π.Σ. το ανοσοποιητικό επιτίθεται ενάντια στην μυελίνη, που είναι η λιπώδης ουσία που προστατεύει τα νευρικά κύτταρα. Η μυελίνη δρα σαν προστατευτικό κάλυμμα, όπως η πλαστική μόνωση στα ηλεκτρικά καλώδια. Στην Π.Σ., κομμάτια αυτού του προστατευτικού καλύμματος έχουν καταστραφεί.
Εκτός της μυελίνης, το ανοσοποιητικό επιτίθεται και στα κύτταρα που παράγουν και επιδιορθώνουν την μυελίνη, τα ολιγοδενδροκύτταρα. Η καταστροφή της μυελίνης και των ολιγοδενδροκυττάρων ονομάζεται απομυελίνωση, που σημαίνει απώλεια της μυελίνης. Η απομυελίνωση δημιουργεί πλάκες (ή αλλιώς εστίες) κατά μήκος του καλύμματος της μυελίνης. Από εκεί προέρχεται και το όνομα της πάθησης, από την δημιουργία σκληρών ιστών εκεί που έχει επουλωθεί η βλάβη που έγινε στο περίβλημα των νεύρων.
Πολλά από τα συμπτώματα της Π.Σ. έχουν σχέση με νευρολογικές λειτουργίες του σώματος, δηλαδή που έχουν σχέση με το πως λειτουργούν τα νεύρα ή το νευρολογικό σύστημα. Από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα, όπως το μούδιασμα, η αδυναμία, ο πόνος, η έλλειψη ισορροπίας, και τα προβλήματα όρασης, συμβαίνουν για αυτό ακριβώς το λόγο, έχει καταστραφεί το κάλυμμα της μυελίνης, που εκτός την προστασία από το εξωτερικό περιβάλλον, προστατεύει και τους νευρικούς παλμούς στο εσωτερικό, και την μετάδοση τους. Ο άξονας (μέρος του νευρώνα) όταν είναι εκτεθειμένος, δεν μπορεί να μεταφέρει σωστά τα μηνύματα=παλμούς που πρέπει.
Όταν νευρικά κύτταρα δεν μπορούν να δουλέψουν σωστά και να μεταδώσουν παλμούς, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την απώλεια νευρολογικής λειτουργίας. Αν επανέλθουμε ξανά στο αρχικό παράδειγμα της ηλεκτρολογικής εγκατάστασης του σπιτιού, τι θα συνέβαινε αν κάποια καλώδια της εγκατάστασης έχαναν το πλαστικό περίβλημα τους ή έσπαγαν; Τα φώτα και οι συσκευές μπορεί να μην δούλευαν, σωστά ή ακόμα και καθόλου, ή ξαφνικά θα έσβησαν. Ακριβώς αντίστοιχα δουλεύει εις βάρος του οργανισμού και η Π.Σ. και διαταράσσει την επικοινωνία του νευρικού συστήματος.